Verkeerd verbonden!

Nederland is boos. Keer op keer maken burgers zich kwaad over allerhande problemen: hun pensioenen, de afbraak van het sociale stelsel of de files. De politiek probeert hier werk van te maken, maar faalt keer op keer.

De reden? We hebben ons politieke bestel compleet verkeerd ingericht. Er is geen enkel oplossend vermogen aanwezig. Deskundigen krijgen geen plek in besluitvorming, de grote bek voert de boventoon en populisme viert hoogtij.

De auteurs van dit boek, een communicatietrainer en een wetenschapsfilosoof, bepleiten dan ook dat Nederland verkeerd verbonden is. We hebben de oplossingen in handen, maar hebben ons verkeerd ingericht. In dit helder leesbare boek, boordevol actuele voorbeelden, beschrijven zij hoe Nederland bestuurd moet worden om problemen echt op te kunnen lossen. 

De auteurs bepleiten door meer gebruik van gezond verstand en een brutale manier van denken een samenleving die niet langer zinloos debatteert, maar die problemen oplost.

Niet meer leverbaar

Recensies: Er staan 2 recensies op deze pagina.

Voorpublicatie in Univers, vakblad van de Universiteit van Tilburg:
Gepubliceerd: 16 november 2006
Niet luisteren naar de burger

Politici moeten niet luisteren naar de burgers. En al helemaal niet populistisch met elkaar in debat gaan. Veel beter kunnen ze wetenschap inzetten om problemen op te lossen. Wetenschapsfilosoof Herman de Regt en mediator Richard Engelfriet schreven hierover het boek Verkeerd verbonden. Ze kozen enkele passages als voorpublicatie.

Herman de Regt
"Een mooie illustratie van de kloof tussen Den Haag en de burger is het commentaar van minister Piet Hein Donner op de uitslag van een peiling onder de mensen, tijdens het televisieprogramma Netwerk van de KRO (1 september 2006). Uit die Netwerk-peiling bleek namelijk dat het vertrouwen in de politiek de afgelopen jaren niet is toegenomen. Fons van de Poel zegt: 'Tweederde van de mensen zegt dat het ze volkomen onverschillig laat wat jullie daar in Den Haag doen.' Donner antwoordt: 'Dat vind ik een geruststellende gedachte. Het beeld dat politiek het een en het al is voor mensen, dat is een vreemd beeld. Ja, het oogt aardig, en uiteraard, een nieuwsrubriek is voortdurend met de politiek bezig, maar gewone mensen zeggen op een gegeven moment: 'Het moet goed geregeld worden, wil het mij regelen.' Dat er geen vertrouwen is in de politiek verbaast mij niets."

Richard Engelfriet
"Los van de vraag of het luisteren naar allerlei particuliere meninkjes de burger überhaupt dichterbij de politiek brengt (staan mensen al in drommen klaar voor de volgende verkiezingen?), vragen wij ons af waarom er toch zoveel belang wordt gehecht aan de stem van het volk. Hoeveel verstand heeft burger A nou eigenlijk over onderwerp B? Waarom zou een politicus zich in hemelsnaam druk maken om het feit dat uit de poll van RTL Nieuws blijkt dat de maximumsnelheid best mag worden afgeschaft?"

Herman de Regt
"De eigengereidheid van Fortuyn liet zien wat er mis is met de politiek. Het is niet zo dat Fortuyn naar de mensen luisterde, de mensen luisterden eindelijk weer eens naar een politicus! Dat Fortuyn toevallig hetzelfde dacht als heel veel kiezers is in feite een bijkomende kwestie. Om het Fortuyn-fenomeen te begrijpen, moeten we meer zeggen over de eigenlijke rol van de burgers in de politiek. De burger rekent af."

Richard Engelfriet
"Omdat burgers voor hun veiligheid en welzijn in feite zijn overgeleverd aan de politiek, moeten de politici (1) heldere keuzes presenteren, (2) niet luisteren naar het volk maar naar de experts, (3) hun rug recht houden en (4) de consequenties van de stem van de kiezer aanvaarden."

Herman de Regt
"Het allerbelangrijkste is dat we een wetenschap nastreven die de stem kan zijn die de politicus dient te horen. Juist wanneer hij, als eenmaal gekozen volksvertegenwoordiger, op zoek gaat naar de oplossing voor in zijn ogen (en in de ogen van de stemmers) urgente maatschappelijke problemen. Die constatering brengt ons bij het verfoeilijke populisme en de trend van politici om zogenaamd in het licht van de kortstondige Fortuynrevolte de straat op te gaan. Ze laten hun oren hangen naar de uitgekraamde ´volkswijsheid´ en het pure giswerk op grond van onderbuikgevoelens die Jan met de pet de wereld instuurt. En dat allemaal in de hoop dat er de volgende keer bij de verkiezingen 'wat andere accenten gelegd kunnen worden in het verkiezingsprogramma', zodat zetelwinst of zetelbehoud wellicht is veiliggesteld. Waar we behoefte aan hebben in een goed functionerende democratie, is een politicus die juist niet naar de burger luistert!"

Richard Engelfriet
"Wij pleiten voor een politiek die zijn oren te luisteren legt bij de echte experts. De politiek moet op hoofdlijnen debatteren: welke doelen willen we bereiken? En als ze daar een antwoord op heeft gevonden, is een bezoekje aan de juiste expert de laatste stap om succes te hebben. En de burger? Die mag wat ons betreft zijn mond houden als hij er geen verstand van heeft. Wij willen in de tussentijd graag dat maatschappelijke problemen eindelijk eens worden aangepakt op basis van degelijke onderzoeksresultaten, en niet op basis van onderbuikgevoel."

Herman de Regt
"Samenvattend volgt hier ons antwoord op de vraag hoe mondig de burger moet zijn. Het idee dat wetenschap van nut is in onze democratie, betekent dat burgers weliswaar hun mening mogen uiten (in de mate waarin we dat toestaan uiteraard), maar dat hun mening slechts gewicht heeft in de mate waarin zij als experts spreken met betrekking tot een bepaald probleem dat ons parten speelt." [HdR/RE]

Bestel dit boek. Klik hier

De stekkers van de democratie zitten verkeerd
door Ton de Jong, Brabants Dagblad

Zaterdag 16 december 2006 - Nieuwe politiek - ’Hoe Nederland verzuimt problemen op te lossen’, is de ondertitel van het boek over nieuwe politiek van twee aanjagers van het publieke debat uit Tilburg.

Van dik hout zaagt men planken in het boek 'Verkeerd Verbonden'. Politici kwekken burgers na die ook maar wat roepen want deskundig zijn ze niet. We laten ons leiden door oppervlakkige media en op omzet beluste opiniepeilers. En verder debatteren we ons suf in dit land. "Een beetje gemeente debatteert twee keer per jaar met burgers over allerlei zaken aan een 'wijktafel' en een minister organiseert al snel twaalf debatten over zijn nieuwe wetsvoorstel".
De Tilburgers Richard Engelfriet, communicatietrainer, en Herman de Regt, wetenschapsfilosoof, noemen zich aanjagers van het publieke debat. Hun eerste gezamenlijke boek moet Nederland op een nieuw spoor zetten. Een spoor dat niet beheerst wordt door populisme maar door de wil om problemen op te lossen.
Ze zijn het 'gewauwel' in Nederland helemaal zat. "We snappen best dat iedereen het ongetwijfeld goed bedoelt, maar ondertussen is er nog geen probleem opgelost. Het enige wat we bereikt hebben, is een democratie van de grote bek: een democratie die soms amuseert, die een beetje aan het denken zet, maar die nooit tot iets leidt."
Zij overdrijven hier natuurlijk, want in de democratie wordt wel degelijk iets bereikt, maar -inderdaad- het gaat stroperig en op de houding van politici is zeker wat aan te merken.
Zij denken te weten wat de politiek verkeerd doet. Zij luistert te veel naar het gewone volk en te weinig naar de echte experts. De politiek presenteert burgers geen heldere keuzes, maar neemt zijn toevlucht tot ernstige vormen van populisme. De burger denkt het vervolgens beter te weten maar heeft geen benul waar hij zijn keuzes op baseert. De wetenschap wil allerlei problemen oplossen en meewerken, maar slaagt er niet in tot de politiek door te dringen. Allerlei stekkers, kortom, zitten in het verkeerde stopcontact en daardoor zijn we in dit land verkeerd verbonden.

Rechte rug
Deze analyse werken Engelfriet en De Regt gedetailleerd uit. Burgers moeten bij de verkiezingen aan de hand van heldere partijstandpunten hun stem uitbrengen, aangeven wat zij willen. De uitvoering van die doelen moet in handen zijn van de experts. Wie geen verstand van zaken moet niet meepraten over de oplossing van een probleem. De burger wil namelijk te veel en te snel. De politiek versterkt dit door steeds op ieder geluid te reageren en overal altijd het debat aan te gaan. Een goede politicus durft juist zijn rug recht te houden. Die durft dus ook 'nee' te verkopen. "En geloof het of niet, maar wij vinden Pim Fortuyn het beste voorbeeld van een succesvolle politicus die absoluut geen populist was". De schrijvers willen dat met verschillende voorbeelden aantonen, onder andere met het interview waarin Fortuyn op de vraag wat hij aan de files gaat doen, zegt: 'Niets, als u de files opgelost wilt zien, moet u op de VVD stemmen. Het is niet zo dat Fortuyn naar de mensen luisterde, de mensen luisterden eindelijk weer eens naar een politicus.'
De communicatieman en de filosoof stellen dat de kloof niet wordt gedicht door altijd maar naar de burger te gaan. Dat leidt slechts tot populisme. Wel door als politicus duidelijk te zijn, consequent en verstandig. Politici waren dat niet in het dossier van de Betuwelijn, Verdonk is het wel met de uitvoering van het door het parlement goedgekeurde asielbeleid, zeggen zij.

Meninkjes
De burger mag zich volgens Engelfriet en De Regt nog wel roeren als expert. Zij zeggen daar verder niet veel meer over, maar daar valt iets bij te bedenken. De gemeente die een avond houdt over verkeersmaatregelen in de wijk praat met de burgers in hun rol als experts als ervaringsdeskundige. Dat geldt ook voor vrijwilligers die uitgeprocedeerde asielzoekers opvagen. Zij hebben meer recht van spreken dan willekeurige burgers die meninkjes hebben over de Europese Unie, de gezondheidszorg of de spoorwegen, die gepeild worden door Maurice de Hond. Niets is grilliger -en minder geïnformeerd- dan de mening van de straat. CDA en PvdA zeiden in juni 2005 de mening van de burgers te respecteren wanneer dertig procent van de kiezers zou stemmen over de Europese Grondwet. Gegeven wat burgers doorgaans weten over de Europese Grondwet en de implicaties daarvan- vrijwel niets- denken wij dat het gaat om populisme."

Hopeloos verdeeld
Politici moeten daarentegen luisteren naar experts, maar als die er niet uitkomen, als de wetenschappers hopeloos verdeeld zijn? De auteurs van het boek hebben een oplossing. "Politici moeten in dat geval niet opportunistisch één mening misbruiken maar zeggen, als het bijvoorbeeld over de Betuwelijn gaat: 'Goed, de experts zijn het niet eens, maar wij als politici nemen de gok dat dit een uitstekende investering is. Op die gok willen wij straks afgerekend worden'. Dan ben je eerlijk tegenover de burgers."
Die burgers zitten er niet op te wachten dat de experts meer te vertellen krijgen, beseffen de twee schrijvers, maar zij zullen hun voorstel omarmen als ze zien dat het loont. Het is aan de politici om de opening maken en anders met burgers en experts om te gaan maar wie nagaat hoe de politici hun verkiezingscampagne hebben gevoerd zal daar weinig vertrouwen in hebben. Toch is voor Engelfriet en De Regt niet elke hoop verloren. Zij reppen er in hun boek met geen woord over, maar de wijze waarop het kabinet de hervormingen heeft doorgevoerd komt aardig in de richting van hun ideaal. Nieuw zijn hun voorstellen dus niet, maar als aanzet tot een stevig debat over burgers, politici en experts is het een prikkelend en prima leesbaar boek.

Verkeerd Verbonden. Richard Engelfriet en Herman de Regt. Uitgeverij Pepijn
ISBN 90 78709 006 16,95 euro

Bestel dit boek. Klik hier